GERÇEK HİKAYELER
Herkesi yıkacak telefonlar vardır. NASCAR yarış sürücüsü Neil Bonnet’in kızı Kristen Bonnet bu telefonu 11 Şubat 1994’de aldı; telefondaki ses babasını Daytona Otobanı’nda bir antreman sürüşü sırasında kaza yaptığını söylüyordu. Bir kaç saat sonra Neil Bonnet ölmüştü. Bonnet o anda yıkıldı, ancak hayatına devam etti, yedi yıl sonra telefon tekrar çaldı. Bu sefer arayan bir gazeteciydi ve babasının internette yayınlanan otopsi fotoğrafları hakkında fikrini soruyordu. Şok olan Kristen hemen internete bağlandı. “Kırksekiz thumbnail resim, hepsinde babam bir masanın üzerinde, kalçaları çıplak, bir geyik gibi bağırsakları dışarı çıkarılmış doğrudan yüzüme bakıyordu.” diyor Bonnet. Şimdi babasını düşündüğünde gözünün önüne otopsi masasında yatan bir adam geliyor. Bu resimlerin neden internette yer aldığına gelince, otomobil yarışlarının yasaklanmasını isteyen bir grubun işi. Pek hoş olmamasına rağmen yasadışı da değil. Bir de bu sınırları çoktan aşmış ve yasadışı işlerle uğraşanlar var sanal dünyada.
HIZLI, HESAPLI VE HERYERDE
Webin doğası, interneti dolandırıcıların oyun bahçesi yapmak için en önemli neden. İnternet anlık, hesaplı ve her yerden ulaşılabilir doğasıyla ticareti kolaylşatırdı, ama suç da kolaylaştı. Hilekarlar internetin anonimliğinden faydalanarak uluslararası hedeflerine dünyanın heryerinden ulaşabiliyor ve aktivitelerini aylarca, yıllarca hatta sonsuz adek saklayabiliyorlar. Ve bu işleri gerçek haytta yapacaklarından yüzlerce kat ucuza yapıyorlar: 200 dolar, potansiyel avların bulunacağı bir e – posta listesi satın almak için yeterli. Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) eBusiness Merkezi’nde görevli işletme profesörü Erik Brynjolfsson “İnternet muamele masrfalarını ciddi olarak azaltıyor. Çoğunlukla bunu iyi bir şey olarak algılıyoruz. Ancak bu kontrol etmek istediğimiz pek çok işlemi kontrol etmemizi zorlaştırıyor.” diyor.
YASADIŞI PARA YASAL PARAYI YAKALADI
Kontroldeki bu zorluklar, alarm verecek kadar hızla büyüyen bir yeraltı interne camiaası yaratıyor. İnternet üzerinde gerçekleşen karaborsa aktiviteler bu sene 36.5 milyar dolara ulaşacak. Bu rakam ABD vatandaşlarının internet üzerinde gerçekleştirdiği yasal haracamalar olan 39.3 milyar dolarla neredeyse aynı. comScore Media Metrix tarafından yapılan araştırmalara göre yasadışı kumar bugün internet üzerinde en büyük iş kolu haline gelmiş durumda. İnternet üzerinde çocuk pornosu 1998 yılından beri altıya katlandı. ABD hükümetine ulaşan dolandırıcılık şikayetlerinin artık yüzde 70’i internetteki işlemlerle ilgili.
Clinton yönetimi döneminde sibergüvenlik konularında danışmaknlık da yapan, Carnegie Mellon Üniversitesi Kamu Politikaları Okulu dekanı John Heinz III “Elektronik ticaretin tamamının yüzde yetmişi yasadışı değilse bile sosyal olarak kabul edilemez aktivitelerden oluşuyor” diyor.
PEKİ YA TERÖRİZM?
Ve şu ana kadar belirtilen gerçekler terörizmden bahsetmedi bile. Güvenlik yetkilileri teröristlerin interneti iletişim, araştırma, yeni üye kazanma ve para toplama amaçları için kullandıklarını söylüyorlar. 11 Eylül saldırılarına katılanların, halk kütüphaneleri gibi herkese açık mekanlardan gönderdikleri e – postalarla 11 saldırının planlarını ve koordinasyonunu yaptıklarını görüyoruz. Güvenlik uzmanları El Kaide’nin şimdi bile yeni saldırı planlarını hazırlarken internetten faydalandığını söylüyorlar. Güvenlik birimleri tarafından yapılan bilgisayar analizleri terörist grubun ABD’deki telefon, elektrik ve su sistemlerine girerek araştırmalar yaptığını, örneğin dijital açma kapama sistemlerinin bu ağları nasıl kontrol ettiğini araştırdığını gösteriyor. FBI’a bağlı Ulusal Altyapı Koruma Merkezi başkanı Ronald L. Dick, “Geceleri rüyalarıma fiziksel bir saldırıya paralel olarak bir siber saldırıyla 911 sistemlerimizin devre dışı bırakılması olasılığı giriyor” diyor.
TOPLUMSAL DEĞERLER TEHLİKEDE
Tehditler burada bitmiyor. Yeraltı ağı, eğer kontrol altına alınamazsa, toplumsal değerleri çürütme potansiyeline de sahip. Bu ağ sıradan vatandaşların yasları çiğnemesini sadece mümkün kılmıyor, onları bunu yapmaları için cesaretlendiriyor. Karşıdan karşıya geçerken bile kurallara riayet eden vatandaşlar, denzi aşırı kumarhanelerde kumar oynamak ya da reçetesiz uyuşturcu ilaçlar almak gibi tekliflerle karşılaşıyorlar. Pek çoğu için teklifler bir süre sonra dayanılması güç bir hal alıyor. Buna antiseptik suç deniyor. ABD Gümrükleri SiberKaçakçılık bölümü yöneticisi Kevin A. Delli – Colli “İnternet yasa dışı davranmayı önleyen bağışıklık sistemimizi çökertiyor, çünkü riskler internet üzerinde çok daha düşük. Satıcıyla anonim olarak ilişkiye geçebilir, ürünün üzerine tıklarsınız ve ürün evinize gelir.” diyor.
BUSINESS WEEK 5 KİŞİLİK TAKIM KURDU
Sorunun derinliğin anlamak için, Business Week muhabirlerinden kurulu beş kişilik bir takım, internetin karanlık yüzünü ziyaret etmek için 4 aylarını harcamışlar. Yasadışı kumar oynayanların yanında oynadıkları bahsileri izleyen muhabirler, online uyuşturucu satın alanlarla konuşmuşlar, siber suçlar nedeniyle sevdiklerini kaybedenlerin hikayelerini dinlemişler. Bunlardan biri Barbara Perrin. Long İsland’da öğretmenlik yapan Perrin, 22 yaşındaki oğlunun yasaklanmış bir vücut geliştirme ilacını internetten aldıktan sorna ölüşünü seyertmiş. “Kalbim milyonalarca parçaya kırıldı” diyor.
Şu ana kadar, ABD hükümetinin yerlatı ağlarını kontrol etme çabaları, bu dünyanın büyümesini pek az yavaşlatabildi. Business Week muhabirleri yaptıkları araştırmada yasadışı aktivitelerle uğraşan yüzden fazla site tespit etmiş.
ÇAKI SATICISINDAN YAHOO’YA KADAR
İtalyan sustalı bıçak firması AB Coltellerie, sitesinde sattığı ürünleri İtalyan Lireti’nin yanı sıra ABD Doları olarak da fiyatlandırmış. Business Week muhabirleri şirketin online müşteri destek hattıyla ilişkiye geçerek bu bıçaklardan California’ya da satıp satmadıklarını sormuşlar. California’da 5 santimden uzun sustalı bıçakların kullanımı yasadışı olduğu halde siteden gelen cevap şöyle olmuş: “California’dan sipariş alıyoruz. Ancak hava yoluyla gönderdiğimiz kargoların yüzde onuna el konuluyor. Şansınızı arttırmak için express carrier adlı kargo firmasını kullanmanızı öneririz”
Sorunun bir adım ötesi ise yasal sitelerin bile zaman zaman yasadışı işlere alet olabilmesi. Yahoo, MSN Google gibi internetin en çok ziyaret edilen siteleri Aarama motorları sayesinde ABD vatandaşların yasadışı kumar sitelerine ulaşmalarını sağlıyor. Bu siteler online kumarhanelerden ilan alıyorlar. Bu öyle alışılmış bir durum ki, online kumar endüstrisi geçen sene online ilanlar için 2.5 milyar dolar harcayarak beşinci büyük reklam veren sektör olmuş. Whittier Hukuk Fakültesi profesörü Nelson Rose “Bu konuda kesinlikle yasallık soruları olmalı” derken, MSN’in sahibi Microsoft, Business Week’in bu konudaki sorularını cevaplamamayı tercih etmiş. Google sözcüsü ise online kumar reklamı aldıklarını ancak bu politikanın değişebileceğini söylüyor. Yahoo, kumar ilanlarını bu yılın son çeyreğindedurudracağını açıklarken, AOL Time Warner AOL web sitesinde kumar reklamı lamıyor ancak Netscape ve Mapquest gibi diğer ürünlerinde bahis ilanları yayınlamayı kabul ediyor.
BANKALAR DA İŞİN İÇİNDE
İş ödemelere gelince bankalar da bu işin içine giriyor. Müşterilerinin yasadışı sitelere yaptıkları işlemleri itiraz etmeden gerçekleştiren bankalar, ancak bazı savcılardan gelen yoğun baskı sonucunda kumarbazların kredi kartlarını kesmeyi kabul ediyorlar. “Online kumarla mücadelede ciddi sorunlarımız var” diyen New York savcısı Eliot Spitzer, çalışmaları sonucunda, 14 Temmuz tarihinden itibaren Citicorp’un, sahip olduğu bankaların kredi kartlarında bu kartların online kumar amacıyla kullanılmayacağı konusunda bir madde eklenmesini kabul ettiğini anlatıyor. Bu mesaj internette de giderek yayılıyor. 1.5 milyar dolar ödeyerek online ödeme sistemi PayPal’ı satın alan e-bay, bu sistemdeki bahis bölümünü yasal durumu açık olmadığı için iptal edeceğini açıkladı. Temmuz ayında PayPal, iki federal jüriden online kumar işlemlerini gerçekleştirdiği için uyarı almıştı.
KONU KONU SORUNLAR VE ÇÖZÜMLERİ
İntenretin karanlık yüzü pek çoğumuzun farkedebildiğinden daha büyük, daha geniş, daha korkunç ve daha zararlı . Farklı konularda sorunları ve çözümlerini merak ediyorsanız, aşağıdaki satırları okumanızda fayda var:
SORUN: Kumar siteleri ABD ve kumarın yasak olduğu diğer ülkelerde hizmet veriyorlar. 2000 yılında bu sitelerin sayısı 650 iken, şimdi bu sitelerin sayısı 1.500’ü geçmiş durumda. Analistler sadce bu sene ABD’de internet üzerinde 1.5 milyar dolarlık yasadışı kumar oynanacağını tahmin ediyorlar.
ÇÖZÜM: New York ve diğer eyaletlerdeki baş savcılar, müşterilerine verdikleri kredi kartlarının online kumarda kullanılmasını önlememeleri durumunda, aralarında Citibank’ın da bulunduğu bankalara karşı yasal işlem başlatma tehdidinde bulundular. Bazı uzmanlar ise internette kumarın yasallaştırılarak kontrol altına alınması görüşünü savunuyorlar.
SORUN: Çıkarılan sert yasalar çocuk pornosunu 20 yıl önce büyük oranda azaltmıştı. Ancak internet üzerinden anonim kalarak fotoğraf gönderilebiliyor olması bu konudaki ticareti yeniden hortlattı. Filtreleme yazılımları hazırlayan SurfControl Temmuz 2002 itibariyle bu konu üzerinde kurulmuş 600 site buluduğunu açıkladı. Bu rakam geçen sene 200’ü geçmiyordu.
ÇÖZÜM: Siberpolisler kimliklerini saklayarak sitelere ve sohbet odalarına giriyorlar. FBI, internetteki çocuk pornografisiyle mücadele etmek için 150 ajanını bu işe adamış durumda. Bu rakam 1996 yılında 33 idi. Yine 1996 yılında çocuk pornograifsi suçuna bulaşmaktan 68 kişi tutuklanırken, geçen sene FBI 514 kişiyi aynı suçtan tutukladı. Ancak çocuk pornografisi suçu artmaya devam ediyor. Kayıp ve İstismar Edilmiş Çocuklar Ulusal Merkezi tarafından tutulan veriler 1998 yılında 3 bin 268 olan şikayet sayısının 21 bin 611’e yükseldiğini gösteriyor.
SORUN: Finansal çözümler sunan e – posta mesajları bugünlerde çığ gibi büyüyor. Bu mesajların hangilerinin güvenilir olduğu ise tam bir soru işareti. Hisse Senedi ve Borsa komisyonu her gün internet üzerinden finansal olarak dolandırıldıklarını belirten 500 civarında şikayet maili alıyor. İnternette dolandırılanların ortalama kaybı da 2000 senesine göre yüzde 50 artarak kişi başına ortalama 636 dolara yükseldi.
ÇÖZÜM: En iyi çözüm spam adı verilen e – postaların kontrol altına alınması ya da tamamen durdurulmasından geçiyor. Şikayetlerin pek çoğu yüksek kazanç vaadeden maillerle kandırılmış kişilerden geliyor. Federal yetkililer kitlesel e – posta atanları yanıltıcı bilgi yaymaktan dava edebiliyorlar. Kongereye verilen İki araştırma önergesi ise e – postayla sahte bilgi yayanların cezalandırılmasını öngörüyor.
SORUN: ABD Gümrükleri 10 büyük çetenin lisanssız yazılım, film ve oyun kaçakçılığyla uğraştığını kabul ediyor. Altı saat içerisinde, üretilen korsan malzeleler 10 bini aşkın web sitesine yayılmış oluyor. Yıllık zarara gelince, yazılım üreticiler, müzik şirketleri ve film stüdyoları 9 milyar doların üzerinde bir zarara uğruyor.
ÇÖZÜM: Öncelikle bu çetelerin temizlenmesi gerek. Aralık ayında Gümrük Müdürlüğü, DrinkorDie adı altında faaliyet gösteren ve 100 milyon dolarlık çalınmış yazılımdan sorumlu olan uluslararası korsanlık şebekesini çökertti. Çetenin liderleri hapse atıldı. Çete liderlerinden bir tanesi, yazılım korsanlığüı için büyük bir ceza sayılabilecek 46 ayla cezalandırıldı.
SORUN: Sürücü ehliyeti ve pasaport gibi sahte kimlikler ürten ve pazarlayan siteler daha çok gençler, yasadışı göçmenler ve hırsızlar arasında popüler. Siteler kimlikler üzerinde oynama yaparak suç işliyorlar. Bazı siteler kendi kimliğini kendisinin yapmasını sağlayacak şablon yazılımlar satarken, bazıları hazırladıkları kimlikleri posta yoluyla kullanıcıya gönderiyor. Bu kimliklerin maliyet 10 dolarla 200 dolar arasında değişiyor.
ÇÖZÜM: Bazı eyaletler taklit edilmesini zorlaştırmak için daha kopleks sürücü ehliyetleri hazırlıyorlar. Bu ehliyetlerin üzerinde hologramlar, bar kodlar ve dijital fotoğraflar yer alıyor. Bu sayede kontrol yapan polis ekipleri ehliyetleri yeni kimlikleri süpermarketlerde kullanılan bar kod cihazları gibi cihazlardan geçirerek kartın geçerli olup olmadığını saptayabilecek.
SORUN: Kendilerine online eczane diyen pek çok site onaylanmamış yeşil reeçteli ilaçları internet üzerinden satıyorlar. 400’ün üzerindeki site hiçbir doktor muayenesi olmadan isteyen kişiye istediği ilacı satarak para kazanıyor. Bu sitelerin sayısının 1998’de 12 olduğu düşünülürse bu sektöre yönelimin hızla arttığı daha net görünüyor. Bazı siteler ise aralarında Ecstasy gibi yasadışı hapların nasıl yapılacağını anlatan tarifleri yayınlıyorlar.
ÇÖZÜM: Ortada net bir çözüm görünmüyor. Savcılıklar bu suçların yayılmasını önlemek için daha saldırgan politikalar izliyorlar. Oklahomalı bir doktor 5 bin kişiye internet üzerinden ağrı kesici yazdıktan sonra 4 yıl hapse mahkum edildi. Ancak deniz aşırı ülkelerde açılan sanal eczaneler Ameriakalılar dahil herkese hizmet vermeyi sürdürüyor.